Psikoloji Öğrencisinin Not Defteri

Diyelim ki arkadaşınız sınavdan düşük bir puan aldı. Neden diye sorduğumuzda  ya sınava iyi çalışmıştır  (internal attribution ) yada sınav zordu ondan deriz ( external attribution ). Attribution teorisi etrafımızda ki insanların davranışlarını anlamlandırmaya, açıklamaya çalışır. Eğer kişiyle alakalı, kişisel bir açıklamaysa , internal attribution yada dispositional attribution denir. . Internal attribution da içsellik söz konusudur yani herhangi bir kişiden(karakterden) vs  kaynaklanan bir durumdur. sınava iyi çalışmamıştır. yada işte çalışan birinin patronu ona kızsaydı internal attributiona göre patronu kızgın bir insan diyebilirdik.(kişinin karakteri öyle diye)   External attribution ise durumla  , çevreyle , olayla alakalıdır. İlk örneğimizde sınavın zor hazırlanması dedik, bu kişiden kaynaklanan bir olay değil tamamiyle durumdan kaynaklanandır. Diğer sınava katılanlara göre de sınav zor olabilir yada patron kötü bir gün geçiriyordur yada çalışan , büyük bir hata yapmıştır

Boşluk doldurma teoriside denilebilir. Bir insanla ilgili az çok bir fikir edindik diyelim. Şimdi geriye kalan boşlukları doldurmaya sıra geldi. Tabi kişinin karakteri gözlemlediğimiz kadarıyla kalmıyor ya onun dışında ek kişilik karakterleri de olmalı ve biz bu yakın özellikleri birbirine gruplaştırıyoruz. Mesela çekici bir insanı güvenilir olarak görebilir miyiz yada? komik olan bir insana zeki diyebilir miyiz? Örneğin, insan ya soğuktur yada sıcak eğer sıcaksa ona canayakın sempatik yardımsever güleryüzlü vs gibi pek çok kişilik özelliklerini yakıştırabiliriz çünkü sıcak kategorisindedir yada tersi soğuksa o zaman bu benzetmelerin tam tersini yakıştırabiliriz. Sizlerde bunu günlük hayatınızda farkında olmadan uyguluyorsunuz aslında çünkü böylelikle dünyayı ve karşımızdakini daha iyi anlıyabiliyoruz. Tabi hatalar olmuyor değil belki o gün kötü bir gün geçirdi konuştuğunuz kişi ve o yüzden soğuk davranıyor bu yüzden kategorizasyonu hemen yapmak doğru olmaz bütün süreçleri koşulları

Şuanda oturuyorsunuz ve yazdıklarımı okuyorsunuz bu sırada kiminiz yazdıklarımı merak edip ilgi duyarken kimiside bu yazıyı sıkıcı bulup sayfayı kapamayı düşünüyor herkesin aynı olan kavramlara karşı tutumları farklıdır. çünkü farklı bireyleriz düşüncelerimiz farklı davranışlarımız farklı bunun sebebi algılayışımız farklı ve bu algılarımızın farklı olmasanın nedenlerinden bazıları çevremiz. Ailemizin arkadaşlarımızın hatta izlediğimiz filmlerin televizyonun üzerimizdeki etkisi bizim sosyal algımızı ve tutumlarımızı değiştirmektedir. İnsanları bile değerlendirirken algılarımızı kullanıyoruz. Yeni bir ortama girdik ve bu ortamda pek çok kişi hakkında çok şey bilmeden tanımaya başlarız İşte davranışları vucut dilinden, mimiklerinden, sesinin tonundan, kıyafetlerinden, duruşundan karşımızdaki hakkında bir yargımız oluşur. buna nonverbal communication yani konuşmadan iletişim denir ki sözel olarak konuşmamızdan daha fazla nonverbal communication yaparız bilinçaltımız beynimiz bunları

Geçmişte olmamasını istediğiniz bir olay oldu yada yaptınız ardından acaba onun yerine bunu yapsaydım neler olurdu diye düşünmeye başladınığınızda conterfactual thinkingi gerçekleştirmiş oluyorsunuz çünkü bu terim geçmişte olup bitmişlerin yerine alternatif düşünceler geliştirmelere denir. Yani Keşkelerin yerini alır ya öyle olsaydı dediklerimiz sosyal psikolojinin counterfactual thinkinginde yer alır. Counterfactual thinkinge aynı zamanda karşıolgusal düşünmede denir.

Heuristik aklımızın patikaları kestime kısa yollarıdır. Belirsizlik durumlarında yada sorun çözmede hemen karar vermemizi sağlarlar. Availability heuristic( bulunabilirlik kısayoluna) göre daha kolay akla gelen daha sık karşılaşılana göre yargılar oluşturulur. Örneğin çevreniz ve siz sürekli fast food yiyorsanıız buna göre fast food yeme oranının fazla olduğu yargısını verirsiniz. Herkes dünyaya kendi penceresinden bakar sözü bunu anlatır diye düşünüyorum. Hayatınızda ne sık fazla yada az ise onun dünyada çevrenizde fazla yada az olduğunu düşünürsünüz gerçeklik yargılarınız ona göre oluşur. Representativeness heuristic ( temsil kısayolu ) birbirine benzeyen objelerin aynı özellikleri taşıdığını düşünmeye denir. Kısacası genelleme yapmaktır. Aynı burcu taşıyan herkesin aynı kişisel özellikleri taşımasını beklemek yada biri aldattı diye diğerlerininde aldatcağı yargısı temsil kısa yoluna örnektir.Nietzche nin dediği gibi bu dahil bütün genellemeler yanlıştır. Bizimde kısayol olan