Psikolojimizin temeli; Sinir Sistemi ( Bölüm 2)
Önceki bölümde sinir sistemimizi oluşturan hücreleri görmüştük şimdi ise çevresel ve merkezi sinir sistemimizi detaylı olarak inceliyicez.
Otonom sinir sistemi ise; adı üstünde otomatik olarak işleyenlere denir.Kalbinizin atması beyninizin midenizin çalışması böbreklerinizin kısacası iç organlarınızın işlemesi otonom sinir sistemine bağlıdır. İç organlar genelde otonom olarak çalışır.
Otonom sinir sistemide ikiye ayrılır. Sempatik sinirler ve parasempatik sinirler olarak.
Sempatik sinirler;(Arousal) Gerilimli anlarda etkilidir. Uyanışı ayarlayanlardan biridir
Parasempatik ise; tersi (Relaxation) Dinlenme rahatlama sırasında kullanılan sinirlerdir.uykunun gelmesi gibi.
Beynimizi ve omuriliğimizi çeviren üç katman vardır Pia Mater, Araknoid Mater, Dura Mater bunların amacı herhangi bir zarar gelmesini önlemektir.Bunlara meninges denir.Ayrıca Pia Materla Araknoid Mater arasında subaraknoid boşluk vardır. Bu boşluğun içini ise cerebrospinal sıvısı doldurur.Omuriliğin içinde ise Gri madde vardır bu geniş mylienlenmemiş iç nöronlardan oluşmaktadır. Çevresindeki beyaz maddede ise myleinlenmiş aksonlar vardır.
Afferent Nöronlar ve Efferent Nöronlar
Afferent Nöronlara duyu nöronları adını veririz. Dışardan gelen iletilmesi gereken algıları duyuları iletirler beyin yada omuriliğe, Efferent Nöronlar ise Motor Nöronlar alınan iletiye göre verilen tepkiyi iletir.
Tıp Teriminde Yön Kavramları
Dorsal Başın üstü
Ventral Çenemizden aşağısı
Anterior Önümüze doğru burnumz
Posterior Başımızın arkası
Medial içeri doğru
Lateral Dışarı doğru
Şimdi bunları öğrendiğimize göre kaldığımız yerden devam edebiliriz. Yukarda Turuncularla omuriliğe bağlı sinirleri görüyoruz sağ taraf ventral yani omuriliğin ön kısmı ve omuriliğin ön kısmında Efferent motor nöronları bulunur. Omuriliğin sol tarafında dorsal arka tarafı oluyor Afferent sinirler bulunur.Algılanan duyuları iletirler.
Beyin;
Telencephalon,Diencephalon,Mesencephalon (Orta beyin),Metencephalon,Myelencephalon
Encephalon zaten beyin demek. Telencephalon yukarda görülen büyük pembe kısım. Diğerleri ise parça parça bir bütünü oluşturuyorlar. Bu neden telencephelon dışındakilere Brain stem (Beyin sapı, gövdesi ) denir.
Beynimizin Bölümleri;
Hindbrain Medulla omuriliğin başladığı beynin bittiği yere denir. Beyin sapı gövdesinin bir parçasıdır.Uyku-uyanıklık döngüsü gibi işlevleri kontrol eder. Ayrıca en temel fonksiyonlarımızdan da sorumludur.Psikoloji perspektifinden baktığımızda medulladaki en önemli bölüm reticular formationdır. Bir tür ağ gibi oldğundan reticular da küçük ağ anlamına gelir ve adını burdan alır.Uyku,dikkat,hareketler,kaslar,biyolojik saat ve refleks hareketlerimizden sorumludur.
Hindbrain Metencephelon da medullanın hemen üstünde bulunur ve reticular formationın bir kısmıda burda bulunur. Onun dışında cerebellum ve pons da burdadır.
Cerebellum (küçük beyin)
Motor kontrolden sorumludur.Ayrıca bazı bilişsel işlevlerimizlede ilgilenir.Örneğin;dil,dikkat,korku ve zevk gibi.Fakat motor hareketlerimizin kontrolü öncelikli işlevidir.
Pons (köprü)
Cerebellum ve medulladan gelen bilgileri pons thalamusa taşır. Bu nedenle köprü adını almıştır.
Midbrain Mesencephalon (Orta beyin)
Tectum ve Tegmentum olarak ikiye ayrılır
Tectum; içerisindeki inferior colliculi (Latinceden aşağı tepecik) duyusal bölümden sorumludur.Superior colliculi ise (üst tepecik) görsel bölümden sorumludur.
Tegmentum; yine reticular formationın bir kısmı ,substantia nigra (Siyah cisim) ve red nucleus (Kırmızı çekirdek ) basal ganglia ya giden yolda motor hareketlerimizden yakından sorumludur.Ayrıca substantia nigrada dopamin üretimide sağlanır. Tegmentumda motivasyon ve alışkanlarımızı sağlamasında da görevlidir.
Diencephelon (İç beyin)
Thalamus ve hypothamus olarak ikiye ayrılır.
Thalamusun görevleri koku duyusu dışında ki bütün duyu ve motor sinyallerini telecephalon yani forebrain (Ön-üst beyin) deki cortexlerine aktarır.Thalamus ayrıca melatonin salgılanmasında büyük rol oynarr ve bu sayede uyku uyanıklık durumlarını ayarlar.Thalamusa gelicek herhangi bir zarar koma yaratabilir.
Hypothamus ise; en önemli işlevi olan endokrin sistemimizi düzenler pituitary gland aracılığıyla.Açlık sussuzluk,yorgunluk,seksuel davranışlarn hepsinden burası sorumludur.Mamillary body ise hafızadan sorumludur.
Telencephelon /Cerebrum Forebrain en önemli bölümleri; cerebral cortex,limbic sistem,basal ganglia,cerebral commissuresdır.
Bilişsel ağırlıklıdır.Düşüncelerimizin üretim yeri.Algılarımız,bilinçli motor hareketlerimiz,duyularımız,yargılarımız,dil konuşma yeteneğimizin, hafızamızın temeli kaynağı burasıdır.
Cerebral cortex;Hippocampus ve neocortexden oluşur. Hippocampus bellekte anlattığım gibi hafıza temellidir. Neo cortex ise sadece memelilerde bulunan bir bölümdür.ve hafıza dışındaki bütün diğer olaylar burda oluşur.
Limbic sistem;Motive hareketlerimizi kontrol eder.Örneğin;feeding,fleeing,fighting,sexual behavior)Fight or flight sistemi denilen ve anksiyete stres gibi rahatsızlıklar burdan kaynaklanan sebepler dolayısıyla oluşur. Amygdala,hippocampus,cingulate cortex,mamillary bodies,fornixten oluşur. En önemli kısımları hippocampus ve mamillary bodies hafızadan sorumludur. Amygdala ise duygusal hafızadır ayrıca korku ve stresimizin temelide burda oluşur.
Basal Ganglia; Amygdala, Striatum, Globus Pallidus. Bilinçli istemli motor hareketlerimizi kontrol eder.Parkinson hastalığı gibi hastalıklar burdaki hasardan dolayı oluşur.
Cerebral commissures; Corpus callosum beynin sağ ve sol tarafında ki olayların birbirine iletmesini sağlar.
Çevresel sinir sistemi( Peripheral Nervous System PNS) ikiye ayrılmaktadır. Somatik ve Otonom sinir sistemi olarak.
Somatik sinir sistemi; bizim istemli olarak yaptığımız hareketleri kapsar. Kolumuzu kaldırmak, yürümek vs. Kas hareketleri. Bilerek ve isteyerek bilinçli yapılan davranışlar.Otonom sinir sistemi ise; adı üstünde otomatik olarak işleyenlere denir.Kalbinizin atması beyninizin midenizin çalışması böbreklerinizin kısacası iç organlarınızın işlemesi otonom sinir sistemine bağlıdır. İç organlar genelde otonom olarak çalışır.
Otonom sinir sistemide ikiye ayrılır. Sempatik sinirler ve parasempatik sinirler olarak.
Sempatik sinirler;(Arousal) Gerilimli anlarda etkilidir. Uyanışı ayarlayanlardan biridir
Parasempatik ise; tersi (Relaxation) Dinlenme rahatlama sırasında kullanılan sinirlerdir.uykunun gelmesi gibi.
Merkezi Sinir Sistemi ; Omurilik ve Beyin.
Omurilik
Afferent Nöronlar ve Efferent Nöronlar
Afferent Nöronlara duyu nöronları adını veririz. Dışardan gelen iletilmesi gereken algıları duyuları iletirler beyin yada omuriliğe, Efferent Nöronlar ise Motor Nöronlar alınan iletiye göre verilen tepkiyi iletir.
Tıp Teriminde Yön Kavramları
Dorsal Başın üstü
Ventral Çenemizden aşağısı
Anterior Önümüze doğru burnumz
Posterior Başımızın arkası
Medial içeri doğru
Lateral Dışarı doğru
Şimdi bunları öğrendiğimize göre kaldığımız yerden devam edebiliriz. Yukarda Turuncularla omuriliğe bağlı sinirleri görüyoruz sağ taraf ventral yani omuriliğin ön kısmı ve omuriliğin ön kısmında Efferent motor nöronları bulunur. Omuriliğin sol tarafında dorsal arka tarafı oluyor Afferent sinirler bulunur.Algılanan duyuları iletirler.
Beyin;
Encephalon zaten beyin demek. Telencephalon yukarda görülen büyük pembe kısım. Diğerleri ise parça parça bir bütünü oluşturuyorlar. Bu neden telencephelon dışındakilere Brain stem (Beyin sapı, gövdesi ) denir.
Beynimizin Bölümleri;
Hindbrain Medulla omuriliğin başladığı beynin bittiği yere denir. Beyin sapı gövdesinin bir parçasıdır.Uyku-uyanıklık döngüsü gibi işlevleri kontrol eder. Ayrıca en temel fonksiyonlarımızdan da sorumludur.Psikoloji perspektifinden baktığımızda medulladaki en önemli bölüm reticular formationdır. Bir tür ağ gibi oldğundan reticular da küçük ağ anlamına gelir ve adını burdan alır.Uyku,dikkat,hareketler,kaslar,biyolojik saat ve refleks hareketlerimizden sorumludur.
Hindbrain Metencephelon da medullanın hemen üstünde bulunur ve reticular formationın bir kısmıda burda bulunur. Onun dışında cerebellum ve pons da burdadır.
Cerebellum (küçük beyin)
Motor kontrolden sorumludur.Ayrıca bazı bilişsel işlevlerimizlede ilgilenir.Örneğin;dil,dikkat,korku ve zevk gibi.Fakat motor hareketlerimizin kontrolü öncelikli işlevidir.
Pons (köprü)
Cerebellum ve medulladan gelen bilgileri pons thalamusa taşır. Bu nedenle köprü adını almıştır.
Midbrain Mesencephalon (Orta beyin)
Tectum ve Tegmentum olarak ikiye ayrılır
Tectum; içerisindeki inferior colliculi (Latinceden aşağı tepecik) duyusal bölümden sorumludur.Superior colliculi ise (üst tepecik) görsel bölümden sorumludur.
Tegmentum; yine reticular formationın bir kısmı ,substantia nigra (Siyah cisim) ve red nucleus (Kırmızı çekirdek ) basal ganglia ya giden yolda motor hareketlerimizden yakından sorumludur.Ayrıca substantia nigrada dopamin üretimide sağlanır. Tegmentumda motivasyon ve alışkanlarımızı sağlamasında da görevlidir.
Diencephelon (İç beyin)
Thalamus ve hypothamus olarak ikiye ayrılır.
Thalamusun görevleri koku duyusu dışında ki bütün duyu ve motor sinyallerini telecephalon yani forebrain (Ön-üst beyin) deki cortexlerine aktarır.Thalamus ayrıca melatonin salgılanmasında büyük rol oynarr ve bu sayede uyku uyanıklık durumlarını ayarlar.Thalamusa gelicek herhangi bir zarar koma yaratabilir.
Hypothamus ise; en önemli işlevi olan endokrin sistemimizi düzenler pituitary gland aracılığıyla.Açlık sussuzluk,yorgunluk,seksuel davranışlarn hepsinden burası sorumludur.Mamillary body ise hafızadan sorumludur.
Telencephelon /Cerebrum Forebrain en önemli bölümleri; cerebral cortex,limbic sistem,basal ganglia,cerebral commissuresdır.
Bilişsel ağırlıklıdır.Düşüncelerimizin üretim yeri.Algılarımız,bilinçli motor hareketlerimiz,duyularımız,yargılarımız,dil konuşma yeteneğimizin, hafızamızın temeli kaynağı burasıdır.
Cerebral cortex;Hippocampus ve neocortexden oluşur. Hippocampus bellekte anlattığım gibi hafıza temellidir. Neo cortex ise sadece memelilerde bulunan bir bölümdür.ve hafıza dışındaki bütün diğer olaylar burda oluşur.
Limbic sistem;Motive hareketlerimizi kontrol eder.Örneğin;feeding,fleeing,fighting,sexual behavior)Fight or flight sistemi denilen ve anksiyete stres gibi rahatsızlıklar burdan kaynaklanan sebepler dolayısıyla oluşur. Amygdala,hippocampus,cingulate cortex,mamillary bodies,fornixten oluşur. En önemli kısımları hippocampus ve mamillary bodies hafızadan sorumludur. Amygdala ise duygusal hafızadır ayrıca korku ve stresimizin temelide burda oluşur.
Basal Ganglia; Amygdala, Striatum, Globus Pallidus. Bilinçli istemli motor hareketlerimizi kontrol eder.Parkinson hastalığı gibi hastalıklar burdaki hasardan dolayı oluşur.
Cerebral commissures; Corpus callosum beynin sağ ve sol tarafında ki olayların birbirine iletmesini sağlar.
Teşekkürler
YanıtlaSilhttps://islamguzelahlaktir.blogspot.com/